کافی بودن اندک مصلحت برای وجوب یک حکم شرعی
به عقیدi ما، تفاوت ثبوتی میان وجوب و ندب، در شدت و ضعف مصلحت در متعلق نیست؛ بلکه در وجود یا عدم مصلحت در ترخیص به ترک، یا مفسده در الزام است. به عبارت دیگر، حتی اگر تنها اندکی مصلحت در متعلق وجود داشته باشد، چنانچه در الزام به آن مفسده‌ای نباشد و در ترخیص به ترک آن نیز مصلحتی نباشد، همان مصلحت اندک لازم‌الاستیفاء خواهد بود.
تفاوت وجوب و ندب
به باور ما، فصل ممیز وجوب و ندب، تنها در این است که در مستحبات، مصلحت ذات متعلق، به اندازه‌ای نبوده است که بتواند بر مفسده الزام و مصلحت ترخیص به ترک، چیرگی یابد.
طبق این دیدگاه، قوام مستحب و آنچه در مستحب شدن آن نقش ایفا می‌کند، شدت و ضعف مصلحت ذات متعلق نیست، بلکه وجود یا عدم ملاک مزاحم در الزام و ترخیص است؛ ولی طبق سایر مبانی، این پرسش جایگاهی ندارد.
مقایسه دیدگاه‌های مختلف در تعیین فارق وجوب و ندب
برای مثال، یک دیدگاه معروف آن است که تفاوت میان وجوب و ندب، در شدت و ضعف حب و مصلحتی است که حکم از آن ناشی شده است.
همچنین مبنای دیگر آن است که تفاوت میان وجوب و ندب، در بود و نبود منع از ترک است؛ یعنی فصل ممیز وجوب و ندب، یک امر وجودی و عدمی به نام منع از ترک و عدم منع از ترک است. ولی ما این مبانی را صحیح ندانسته و گفتیم فارق میان وجوب و ندب، در بود و نبود ملاک مزاحم در الزام و ترخیص است.
بر اساس جلسه ۴۸ درس خارج اصول
۴ آذر ۱۴۰۳