قرینیّت «غرابت و تشویش در سند» بر عدم اعتبار آن و برجسته شدن احتمال جعل
درس خارج فقه استاد معظّم سید محمد جواد شبیری مورخ ۵ خرداد ۱۴۰۳
آقاسید مهدی محمودی در مورد زیارت عاشورا شرحی نوشته که کتاب خوبی است. ایشان یک زمانی به ما می‌گفت: ما در مورد کتاب مزار ابن مشهدی تحقیقاتی انجام دادیم، و به این نتیجه رسیدیم مزار ابن مشهدی کتابی خاص است. ایشان زیارت عاشورا غیرمشهوره را صحیح نمی‌دانست و در این مورد نکاتی بیان می‌کرد. فارغ از مسائلی که ایشان بیان می‌کرد، نکته‌ای که از زمان قدیم برای ما قابل توجّه بود آن بود که در کتاب مزار ابن مشهدی اسناد مشوّش و غریب زیادی وجود دارد. این مساله سالیانی دراز -حدود ۴۰ سال- برای ما سوال بود که چگونه ممکن است چنین امری رخ دهد؟ غرابت و تشویش در مجموعه زیادی از اسناد یک کتاب وقتی در کنار سایر قرائن قرار گیرد می‌تواند شاهد بر ضعف آن کتاب باشد. یکی از اماراتی که نشان می‌دهد یک سندِ تاریخی اعتبار ندارد آن است که آن سند با معهودات سازگار نباشد به طوری که با هیچ توجیهی نتوان آن را تبیین نمود .
به مناسبت قصه‌ای بیان می‌گردد. عبدالله مستوفی در سال ۱۳۲۱ کتاب «شرح زندگانی من» را تالیف کرده است. این کتاب در اولین سال پس از سقوط رضاشاه تالیف شده است. یکی از قضایایی که در این کتاب نقل شده قضیّه‌ای است که مربوط به دوره رضاخان و یا دوره پیش از او است. مستوفی نقل کرده است که یک شخصی نماینده مجلس بود، و دارای شخصیّت عجیبی بود. هر کسی هر مطلبی بیان می‌کرد، او واقعه‌ای به همان مناسبت نقل می‌کرد و نظیر آن واقعه برای خود او اتّفاق افتاده بود. این امر بسیار عجیب بود. مستوفی بیان کرده که من از نزد خودم یک اسمی به نام «رحله‌ی ابن یشهب» جعل کردم جعل کردم، و از او پرسیدم: نظر شما در مورد این اثر چیست؟ او پاسخ داد: ابن یشهب خود یک رحّاله مهمّی بوده که دارای دو رحله است. یکی رحله کبیر و دیگری رحله صغیر است. رحله کبیر دارای دو نسخه است. یکی از این دو نسخه در کتابخانه اسکندریه وجود دارد. من در سفری که به آنجا داشتم این کتاب را مشاهده کردم، و … . مستوفی می‌گوید: من به او گفتم این نام را من از نزد خود درآوردم و هیچ وجود خارجی ندارد.