موارد ابهام در کیفیت استعمال الفاظ 
در استعملات الفاظ مواردی وجود دارد که مراد متکلم از لفظ، معلوم است اما اینکه به نحو حقیقت است یا مجاز معلوم نیست! مثلا آیا «جئنی بأسد» اطلاق اسد بر رجل شجاع (که مراد متکلم است) آیا به نحو حقیقت است یا مجاز؟
دیدگاه سید مرتضی و مشهور در محل سوال 
در این موارد سید مرتضی قائل است که ان الاصل یقتضی الحقیقه (لفظ اسد که از آن رجل شجاع اراده شده از باب استعمال لفظ در معنای موضوع له است). در اینجا مشهور با سید مخالفت کرده اند و گفته اند که اصل اعم است و دلالتی بر تعیین کیفیت استعمال ندارد.
ثمره قول سید مرتضی 
ثمره قول سید مرتضی در جایی ظاهر می‌شود که کیفیت اراده متکلم مجهول باشد که گفته می‌شود اصل این است که متکلم به نحو حقیقت معنا را اراده کرده است نه مجاز.
اصاله الحقیقه نزد مشهور و تفاوت آن با دیدگاه سید مرتضی 
لکن خود مشهور نیز قائل به اصاله الحقیقه هستند، مراد از این اصل حقیقت این است که معنای حقیقی و مجازی لفظ از خارج معلوم است ولی اینکه که متکلم کدام معنا را اراده کرده است، از استعمال اسد در رجل شجاع کدام معنا اراده شده است معنای حقیقی یا مجازی؟ در اینجا مشهور میگویند الاصل یقتضی الحقیقه (متکلم معنای حقیقی را اراده کرده است) ولولا هذا الاصل لما قام للظهور سوق ولا اخضر له عود و لا قام له عمود.
با توضیح فوق روشن شد که اصل حقیقت نزد سید مرتضی برای تعیین کیفیت و نحوه اراده متکلم از لفظ است اما اصل حقیقت نزد مشهور برای تعیین اراده متکلم از خود لفظ است.
برگرفته از درس خارج اصول استاد ۱۴۰۴/۰۱/۳۰