روایات ما متطابق‌اند بر اینکه شهادت زن در رؤیت هلال مسموع نیست، مگر دو روایت. در این مسئله، اهل سنت با شیعه مخالف‌اند و شاید این مسئله از ضروریات فقه شیعه باشد. اما دو روایت به حسب ظاهر بر خلاف نظر شیعه دلالت دارند.
[!quote] روایت دال بر عدم پذیرش شهادت زنان در فطر و پذیرش آن در صوم
«لَا تَجُوزُ شَهَادَةُ النِّسَاءِ فِي الْفِطْرِ إِلَّا شَهَادَةَ رَجُلَيْنِ عَدْلَيْنِ وَ لَا بَأْسَ فِي الصَّوْمِ بِشَهَادَةِ النِّسَاءِ وَ لَوِ امْرَأَةً وَاحِدَةً.» آیا این روایت دلالت دارد بر عدم سماع شهادت زن در مورد رؤیت هلال؟
وجه عدم سماع شهادت زن در فطر: حفظ حریم و مذاق شارع
دقت کنید که وجه عدم سماع شهادت زن در هلال، این نیست که چشم زن ضعیف‌تر از مرد باشد. وجه عدم سماع این شهادت، حفظ شدن حریم زن است و این مطلب از مجموع ادله شرعی به دست می‌آید. به تعبیر رایج، مذاق شارع هرچه کمتر بروز کردن زن در اجتماع است.
تحلیل تفاوت بین شهادت به صوم و فطر
اما وجه تفکیک و تفرقه بین صوم و فطر در روایت مذکور چیست؟ مرحوم شیخ طوسی در مورد روایت مذکور می‌فرماید: اگر زنان به هلال ماه رمضان شهادت دادند، مستحب است که دیگران روزه بگیرند از باب احتیاط. لذا پذیرش شهادت زن در این مورد طبق این روایت از باب احتیاط مستحب است. اما در مورد روز عید فطر، امر دائر بین محذورین است؛ لذا احتیاط کردن جایی ندارد.
توجه کنید که اگر زنان در مورد یوم‌الشکِ اول رمضان شهادت ندهند – یعنی هیچ شهادتی وجود نداشته باشد – طبق فتاوا نباید به عنوان رمضان روزه گرفته شود بلکه می‌توان به عنوان آخر شعبان روزه گرفت. اما طبق این روایت، با شهادت زنان می‌توان به عنوان رمضان یوم‌الشک را روزه گرفت.
بر اساس درس خارج فقه، جلسه
۳ دی ۱۴۰۳