آیت الله بروجردی حکم را انشاء نمی‌دانند.
پرسش و پاسخ: ماهیت اوامر و نواهی از دیدگاه مرحوم بروجردی
سؤال یکی از طلاب: طبق مبنای آقای بروجردی که حتی در فقه و حقوق هم اوامر ارشادی هستند، طلب دیگر وجود ندارد؟
پاسخ استاد: طلب ها را ارشادی می دانند.
ادامه سؤال: آیا معتقدند مولی جعل ندارد؟
پاسخ استاد: از نظر ایشان، عالم اوامر و نواهی، عالم جعل المولی علی العبد نیست و امر و نهی در آنها صوری است. حقیقت عالم اوامر و نواهی، اخبار به مصالح و مفاسد و آثار عمل است.
ادامه سؤال: پس مراتب حکم چطور؟
پاسخ استاد: در ارشادیات هم مراتب حکم را داریم. اما در مولوی، مولی ایجاد امری می کند که نبوده و در ارشادی اخبار از آنچه بوده، می کند. ایشان می گویند اوامر و نواهی شارع، ظاهرشان امر و نهی است اما در واقع چیزی را ایجاد نکرده اند بلکه اخبار از آنچه بوده، کرده اند.
تبیین مراحل حکم از دیدگاه مرحوم بروجردی
ادامه سؤال: به هر حال چگونه ایشان انشاء و فعلیت را تصویر می کنند؟
پاسخ استاد: یک مرحله انشاء و آفرینش امر و نهی ولو به صورت ارشادی است و مرحله بعد ابلاغ آن به مردم است. پس از ابلاغ، وقتی نفس مردم از آثار یا مصالح و مفاسد مطلع شد، ایجاد بعث و زجر می کند. البته قبلا گفته ایم که آقای بروجردی چهار مرحله در مراتب حکم قائل نیستند بلکه حکم را یک چیز می دانند و آن هم فعلیت و همان ابلاغ است. آنچه قبل از ابلاغ است را مقدمات می دانند. لذا در الزامیات و غیر الزامیات، شارع از مصالح و مفاسد و آثاری خبر دارد که به ما ابلاغ می کند و ابلاغ، همان حکم است. پس از ابلاغ شارع و اطلاع ما، عقل بعث و زجر را پدید می آورد.
درس خارج اصول - جلسه ۹۴ مورخ ۲۵ فروردین ۱۴۰۴