طرح مسئله: نقد استدلال‌های قرآنی طهارت سگ
استدلال‌های مطرح‌شده توسط مؤلف کتاب «سگ در متون و فرهنگ اسلامی» در بخش طهارت سگ در قرآن، بر پایه قیاس اقترانی (نجاست سگ در قرآن نیامده و هر آنچه در قرآن نیامده، مجرای اصل عملی متناسب با آن است؛ پس نجاست سگ مجرای اصل عملی طهارت است)، به ضمیمه «عرضه روایات بر آیات قرآن»، و اطلاق آیه شریفه «کلوا مما امسکن علیکم» استوار است. در ادامه به بررسی و نقد هر یک از این استدلال‌ها می‌پردازیم.
نقد قیاس اقترانی: انحصار تشریع در قرآن پذیرفته نیست
قیاس اقترانی مطرح‌شده توسط مؤلف، صحیح نیست. دلیل آن این است که انحصار مسائل تشریع در قرآن از سوی تمامی فرق مسلمانان مردود شمرده شده است.
اطلاق مقامی و اشکال الغای کامل سنت
همچنین، نمی‌توان با تمسک به اطلاق مقامی مجموعه ادله (آیات) کلام مؤلف را توجیه کرد. این امر به دو دلیل است:
- اولاً: با توجه به وجود روایات دال بر نجاست سگ، اطلاق مقامی مجموعه ادله شکل نمی‌گیرد.
- ثانیاً: تمسک به اطلاق مقامی مجموع آیات، به نوعی به الغاء کلی حجیت سنت بازگشت می‌کند که امری غیرقابل قبول است.
نقد نحوه عرضه روایات بر قرآن
مقوله «عرضه روایات بر قرآن» گرچه کبرای آن به معنای صحیحش یک اصل قطعی است، اما کاربست نادرست مؤلف در روایات نجاست سگ، سبب استنتاج غلط شده است.
اشکال در برداشت از آیه «کُلُوا مِمّا أَمسَكنَ عَلَيكُم»
درباره اطلاق آیه شریفه «و کلوا مما امسکن علیکم» نیز می‌توان گفت: درک نادرست از فضای سخن در آیه شریفه و خلط مفهوم «در مقام بیان بودن» از اسباب استنتاج ناصواب طهارت محل گازگرفتگی از آیه شریفه شده است.
نتایج ناصواب پذیرش اطلاق آیه
امکان‌نداشتنِ التزام به تبعات نادرست پذیرش اطلاق آیه مذکور، این برداشت را تأیید می‌کند. از جمله این تبعات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حکم به طهارت قسمت‌های متنجس شده صید سگ شکاری
- حکم به طهارت بدن و حلیت گوشت صید سگ شکاری در مثل گراز
- حکم به حلیت تمام اعضای بدن صید
علاوه بر این، حتی اگر طهارت محل گازگرفتگی، از آیه شریفه استفاده شود، این امر تلازمی با طهارت سگ ندارد؛ چراکه قابل تقیید با سنت و روایات نجاست سگ است.
برگرفته از دو فصلنامه علمی پژوهشی تا اجتهاد، مقاله پاسخ به ادله قرآنی طهارت سگ در نقد کتاب «سگ در متون و فرهنگ اسلامی» سال هشتم،ش ۱۵ بهار و تابستان ۱۴۰۳.