در روایت بقباق عبارت فضل الکلب و در روایت محمد بن مسلم عبارت الإناء داریم. در بررسی این دو روایت سه نظریه بین علماء پدید آمده است:
نظریه اول: هم باید فضل الکلب صادق باشد و هم شرب از إناء. مختار ما این نظریه است کما این که صاحب عروه هم همین قول را قائل است لذا ما به عروه حاشیه نمی زنیم. همه کسانی هم که به عروه حاشیه نزده اند، همین قول را قائل هستند.
در روایت محمد بن مسلم از إنائی پرسیده که سگ از آن می خورد. کلمه إناء، مطلق ظرف را شامل می شود اما قبلا از کاشف الغطاء در بحث آبها نقل کردیم که ظهور إناء در ظرف هایی است که در منازل برای خوردن و آشامیدن به کار می رفته که آب قلیل در آن جا می گیرد. اگر إناء بر چیزی که سگ از آن خورد صدق کند، حکم به تعفیر می شود به کیفیتی که در روایت بقباق بود. آیا إناء بر دلو و مشک و سطل های شستشو صادق است؟ در گذشته مشک را برای شرب استفاده می کردند. امروزه به جای مشک از قمقمه و بطری آب استفاده می کنند که إناء بر آنها صدق می کند.
اما سطل هایی که با آن گل ها را آب می دهند، اگر سگ از آن بخورد عنوان إناء صادق نیست چرا که إناء منصرف به مستفاد در اکل و شرب است. حال اگر سگی از این سطل یا آفتابه آب خورد، نیاز به تعفیر ندارد چون إناء بر آن صادق نیست. اما اگر در جایی از آفتابه برای اکل و شرب استفاده می کنند و صدق عرفی إناء هم می کند، تعفیر نیاز دارد. البته اگر در جایی که هیچ کس از آفتابه چنین استفاده ای نمی کند اما یکی دو نفر این استفاده را می کنند، فرد نادر می شود و إناء بر آن صادق نیست.
جمع بندی: ما می گوییم هم روایت محمد بن مسلم و هم روایت بقباق، از یک جهت محکم هستند و از یک جهت متشابه. روایت محمد بن مسلم از جهت این که حکم اختصاص به إناء دارد در مقام بیان است اما از این جهت که فضل الکلب صدق کند یا خیر، در مقام بیان نیست. اما روایت بقباق از جهت صدق فضل الکلب در مقام بیان هست و از جهت إناء در مقام بیان نیست. وقتی هر دو را کنار هم بگذاریم، نتیجه این می شود که هم باید فضل الکلب صدق کند و هم ظرفی باشد که برای اکل و شرب استفاده بشود. البته اگر هر دو روایت اطلاق داشته باشند، با قید مذکور در روایت دیگر تقیید می خورند که البته ما در اطلاق اشکال داریم چرا که مقام بیان محرز نیست. در حقیقت هر دو روایت اجمالی دارند که با روایت دیگر تبیین می شوند.
بنابراین ما برای حکم به تعفیر، نیاز به ظرفی داریم که برای اکل و شرب استفاده بشود و باقی مانده ای از سگ در آن بماند چه آب باشد چه غذا. به عبارت ساده، شارع می خواهد بگوید چیزهایی که برای اکل و شرب استفاده می شود، اگر سگ از آنها خورد تطهیرشان با آب خالی نیست بلکه خاک مالی هم می خواهد.
118 انحصار تعفیر در ظروف 04 خرداد 1404.docx (128.7 کیلوبایت)